Świat VUCA?
Obecny świat jest całkowicie nieprzewidywalny. Mówi się coraz więcej o ‘nowej normalności’, mówi się o rzeczywistości VUCA, w której często nie da się wykorzystać starych, znanych, i lubianych rozwiązań.
VUCA to akronim stworzony przez wojskowych strategów i wykładowców z U.S. Army War College na określenie całkowicie nowej sytuacji, jaka powstała w latach 90’ po zakończeniu Zimnej Wojny i rozpadzie bloku wschodniego. Świat znalazł się w nowej sytuacji geopolitycznej i trzeba było się w tej zmianie odnaleźć.
V - Volatility (zmienność, ulotność)
U - Uncertainty (niepewność)
C - Complexity (złożoność)
A - Ambiguity (niejednoznaczność).
Tych nowych, zaskakujących sytuacji, zmieniających nasz znany świat doświadczamy zarówno lokalnie (np. podczas kryzysów spowodowanych przez powodzie) jak i globalnie. Momenty, kiedy cały świat odczuł, czym jest VUCA, to ataki terrorystyczne z 11 września 2001 roku, w wyniku których zginęło prawie 3 tysiące osób. Te tragedie przeżywał cały świat i cały świat się zmienił, zarówno w kontekście zaufania do innych, jak i w obszarze bezpieczeństwa międzynarodowego i współpracy międzynarodowej. Obecnie doświadczamy sytuacji VUCA spowodowanej przez pandemię koronawirusa, gdy cały świat zatrzymał się i unieruchomił ludzi w domu. Nie było osoby, która nie doświadczyłaby zmiany, każdego dotknęła mniej lub bardziej: zakaz kontaktów z ludźmi, nakaz chodzenia w maseczkach, zamknięcie szkół, przedszkoli, sądów, urzędów, praca z domu lub w utrudnionych warunkach, zamknięte biznesy, upadki i bankructwa.
Funkcjonowanie w świecie VUCA wymaga od nas nieustannej obserwacji otoczenia, zauważania zmian (czasem ich przewidywania) i szybkiego reagowania na nie. Obecnie wiele przedsiębiorstw szuka nowego sposobu funkcjonowania na rynku, wiele usług przeniosło się do świata online. (Komentarz pół żartem pół serio: tu zasadna by była również dywersyfikacja działalności, bo w świecie VUCA nikt nie zagwarantuje nam, że Internet się nie „skończy”, mimo iż wszyscy zakładamy, że jest zasobem nieograniczonym).
Niepewność. Nieprzewidywalność. Zmienność. Jak w tak trudnym świecie ma się odnaleźć lider? Jak w takich warunkach budować zaangażowanie pracowników?
Nie trzeba udowadniać, że warto dbać o zaangażowanie pracowników. Co roku, w Polsce i na świecie, ogłaszana jest lista Najlepszych Miejsc Pracy, w ramach konkursu prowadzonego przez międzynarodowy instytut Great Place to Work® i co roku na tej liście znajdują się firmy, które maksymalnie dbają o relacje z pracownikami. Większość firm zdaje sobie sprawę, że wysoki poziom zaangażowania pracowników sprawia, że biznes jest łatwiej prowadzić. Można na to spojrzeć z różnych stron: mniejsza absencja czy rotacja to mniejsze koszty dla firmy. Z kolei zaangażowani pracownicy chętniej sobie pomagają i dzielą się wiedzą – dzięki temu szybciej się rozwijają, a firma wraz z nimi. Przy okazji atmosfera najczęściej jest tym, co pracownicy chwalą w firmach o wysokim poziomie zaangażowania.
Jak budować, gdy wszystko się wali?
Budowanie zaangażowania to proces oparty na tworzeniu partnerskich relacji, na zaufaniu, szacunku. Co mają zrobić liderzy, przedsiębiorcy, właściciele firm, gdy wszystko się wali, biznes się zmienia z dnia na dzień, wyniki spadają, a ludzie… ludzie patrzą na szefa i czekają na wytyczne. Statystyki Great Place to Work® wskazują, że firmy o wysokim poziomie zaangażowania łatwiej i szybciej przechodzą przez kryzysy. Poniżej kilka porad jak zarządzać zespołem czy firmą, by w tym trudnym momencie utrzymywać i wzmacniać zaangażowanie ludzi. Rozwiązania, zwane „VUCA Prime” zostały zaproponowane przez Boba Johansena, z Institute for the Future, autora m.in. książki “Leaders Make the Future: Ten New Leadership Skills for an Uncertain World”.
Vision (Wizja)
Mówiąc o planach firmy czy o nowych projektach warto przedstawiać wizję, która wskazuje pracownikom kierunek działania oraz daje poczucie bezpieczeństwa. Sposób realizacji tej wizji może być zmienny i zależny od warunków (Koronawirus wróci czy nie? Pogoda się ustabilizuje czy nie?), ale świadomość ludzi, że wiedzą dokąd podążają wraz z firmą jest kluczowa.
Understanding (Zrozumienie)
Firmy, które starają się zrozumieć szybko zmieniające się warunki i otoczenie biznesowe, łatwiej mogą reagować na zmiany. Warto dbać o przepływ komunikacji wewnątrz firmy, w tym o zrozumienie komunikatów od pracowników i klientów, by wychwycić potencjalne momenty zwrotne i szybciej/ lepiej przygotować się do niezbędnej adaptacji.
Clarity (Jasność)
W zmiennym świecie niezbędna jest w firmie jasność, przejrzystość procesów zarządczych. Im większy porządek w firmie, tym łatwiej dotrzeć do niezbędnych danych wymagających analizy i podejmować decyzje.
Agility (Zwinność)
Zwinność, elastyczność, szybka adaptacja to obecnie konieczne umiejętności w przedsiębiorstwach. Eksperymentowanie, działanie związane z ryzykiem w miejsce długich analiz i dyskusji to najlepszy sposób do odnalezienia się w niepewnym świecie. Stawianie hipotez, sprawdzanie ich w testach a następnie wyciąganie wniosków i modyfikacja, to znany i sprawdzony sposób działania.
Do powyższych rozwiązań VUCA Prime warto dodać działania w dwóch obszarach:
- nastawienie na nieustanny rozwój – obecnie bardziej niż kiedykolwiek konieczne jest podejście lifelong learning, ponieważ świat rozwija się coraz szybciej i my coraz szybciej musimy rozwijać nasze kompetencje. Bywa to niekomfortowe, bo wciąż czujemy własne braki kompetencyjne w nowych dla nas obszarach.
- współpraca, pomaganie sobie z życzliwością, uczenie się od siebie wzajemne, poszanowanie odmienności i budowanie relacji opartych za zaufaniu. Jest to klucz, nawet przy wielu innych brakach wiedzy czy umiejętności.
